Spotkanie Liderów Bankowości i Ubezpieczeń to cykliczne wydarzenie, realizowane z powodzeniem od wielu lat, skupiające wszystkie najważniejsze osobistości reprezentujące sektor finansowy. Celem kongresu jest zgromadzenie wszystkich kluczowych osób, mających wpływ na rozwój sektora bankowego i ubezpieczeniowego oraz umożliwienie uczestnikom lepszego zrozumienia zachodzących zmian, jak też zacieśnienie kontaktów oraz nawiązanie nowych relacji z potencjalnymi partnerami.
Najbliższa edycja Spotkania Liderów to realizowane równolegle konferencje: 24. Banking Forum i 20. Insurance Forum. Wszystko razem gwarantuje, że Spotkanie Liderów jest prestiżowym i jedynym w swoim rodzaju miejscem spotkań kluczowych przedstawicieli bankowości i ubezpieczeń. Jego ciągły rozwój i udział coraz to nowych podmiotów sprawia, że każda edycja przynosi nowe tematy i jest niesłabnącą inspiracją dla uczestników.
Wśród tematów jesiennej edycji wydarzenia znajdą się najistotniejsze treści dla rozwoju polskiej gospodarki związane ze stabilnością europejskiego systemu finansowego i prowadzonej polityki makroostrożnościowej. Kongres jest więc szansą na efektywne dyskusje dotyczące przyszłości branży finansowej w Polsce oraz próbę wskazania możliwych ścieżek rozwoju i scenariuszy wyjścia z kryzysu.
Poniżej przedstawiamy kilka aspektów, o których prelegenci będą dyskutować podczas najbliższego wydarzenia.
Wyzwania stojące przed polska gospodarką w kontekście jej finansowania w latach 2023-2025
Wydarzenia ostatnich dwóch lat mocno odbiły się na kondycji światowej gospodarki, co oczywiście nie ominęło Polski. Pandemia COVID-19, która wybuchła w roku 2020 r. negatywnie wpłynęła na stan rodzimych firm, a także na finanse publiczne. Programy pomocowe dla przedsiębiorstw pochłonęły ogromne pieniądze, co w dużej mierze doprowadziło do wciąż rosnącej inflacji. Kolejne wydarzenie – napaść Rosji na naszego sąsiada wywołało wiele skutków gospodarczych – również wpłynęło na inflację, ale także na kryzys energetyczny. Duża liczba uchodźców (w przeważającej liczbie kobiet i dzieci), ale także odpływ ukraińskich pracowników, którzy pojechali walczyć na front, to również sprawdzian dla naszej gospodarki.
Konflikt między Rosją i Ukrainą oraz inflacja to aktualnie dwa największe zagrożenia dla stabilności gospodarczej, które wskazują przedstawiciele sektora finansowego. Nowe wyzwania, przed jakimi stoi polska gospodarka to jedno, z drugiej zaś strony pojawiają się też nowe ryzyka. Bezpośrednim efektem wspomnianych wydarzeń jest wzrost indeksu ryzyka geopolitycznego, a także coraz wyższa inflacja i oczekiwania rynkowe, dotyczące zacieśniania polityki pieniężnej. Mimo to, jak wskazują eksperci, sektor bankowy w Unii Europejskiej jest odporny na negatywne czynniki i co istotne, będzie on w najbliższych latach miał ogromny wpływ na finansowanie gospodarki.
Z jednej strony mamy do czynienia z trudną sytuacją finansową, z drugiej mierzymy się również z innymi problemami, takimi jak zmiany klimatyczne. Unia Europejska opracowała plany i regulacje, w ramach których powinny być prowadzone polityki wewnętrznej państwa. Dotyczy to m.in. odchodzenia od paliw kopalnych, uniezależniania się od Rosji, czy opracowywania nowych rozwiązań technologicznych. To z kolei wiąże się z ogromnymi nakładami inwestycyjnymi, w których to właśnie poza środkami unijnymi i publicznymi sektor bankowy będzie odgrywał dużą rolę.
Zmienność rynku finansowego i kapitałowego
Rynek finansowy to ogół transakcji, w których rolę odgrywają różnego rodzaju instrumenty finansowe, będące na tym rynku towarem. Ze względu na towary, rynek finansowy można podzielić na rynek pieniężny, kapitałowy, walutowy oraz instrumentów pochodnych (Derivatives Market). Na rynku pieniężnym mamy do czynienia z takimi instrumentami finansowymi, jak krótkoterminowe transakcje (do jednego roku), czeki, bony skarbowe, weksle czy umowy typu REPO. Rynek kapitałowy obejmuje zaś akcje i obligacje, a walutowy – sprzedaż i kupno walut. Ze względu na formę organizacji, rynek finansowy dzieli się na publiczny i prywatny, a ogromną rolę w jego funkcjonowaniu odgrywają inwestorzy i pośrednicy. Są to uczestnicy rynku, tacy jak: inwestorzy indywidualni i instytucjonalni, banki, fundusze emerytalne, zakłady ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze i inne instytucje finansowe. Pośrednikami mogą być na przykład biura maklerskie.
Wydarzenia, takie jak pandemia i aktualnie wojna na Ukrainie siłą rzeczy nie pozostają bez wpływu na zmienność rynku finansowego. Konflikt rosyjsko-ukraiński spowodował poważne konsekwencje dla cen ropy, gazu i energii. Systematycznie zwiększa się też w wielu krajach inflacja, z jaką nie mieliśmy do czynienia już od wielu lat. Obecne wydarzenia nie pozostały również bez wpływu na waluty.
Jak wydarzenia dwóch ostatnich lat wpłynęły na rynku finansowym i kapitałowym?
Nikt nie spodziewał się, że w ciągu dwóch lat możemy mieć do czynienia ze światową pandemią wirusa, po której W Europie wojna. Skutki gospodarcze tych dwóch wydarzeń na nowo zdefiniowały rzeczywistość gospodarczą, z którą muszą mierzyć się zarówno banki jak i nasi klienci. Kwestia inflacji i idących za nią wzrostów stóp procentowych będzie największym wyzwaniem nie tylko w najbliższych miesiącach ale też latach.
Adam Pers, Wiceprezes Zarządu, mBank
Patrząc w skali makro, z punktu widzenia rynków finansowych i kapitałowych można mówić o trzech głównych wydarzeniach na nie wpływających. Po pierwsze, była to pandemia COVID-19 oraz towarzyszące jej restrykcje, a następnie impulsy fiskalne mające na celu odbudowę nadwątlonych gospodarek. Po drugie, trwająca od lutego br. rosyjska agresja na Ukrainę, która ma swoje poważne konsekwencje gospodarcze, z kryzysem energetycznym na czele. W efekcie, od ostatnich dwóch, trzech lat rynki cechują się bardzo dużą zmiennością i niepewnością, co przyczyniło się do obserwowanej właśnie zapaści na rynku kapitałowym, objawiającej się m.in. głębokim spadkiem głównych indeksów oraz brakiem nowych ofert publicznych.
Po trzecie, warto również wspomnieć o przyjęciu europejskiej polityki klimatycznej, co każe nam stopniowo, lecz nieodwracalnie zmieniać obowiązujący dotychczas paradygmat rozwoju i sposób postrzegania działalności gospodarczej oraz jej wpływu na otoczenie.
Wojciech Hann, Prezes Zarządu, Bank Ochrony Środowiska
Możliwości finansowania różnych sektorów: rolniczego, przemysłowego i usługowego
Gospodarka dzieli się na podstawowe segmenty, nazywane powszechnie sektorami. Jest ich wiele, jednak dla porządku przyjmuje się 3 główne sektory, pełniące określone funkcje społeczne, ekonomiczne i przestrzenne. W zależności od rodzaju sektora, występują różne możliwości finansowania działalności. Podstawowe sektory to:
- Sektor rolniczy – to wszelaka działalność związana z rolnictwem, rybołówstwem, leśnictwem i przemysłem wydobywczym;
- Sektor przemysłowy – obejmujący budownictwo i szeroko pojęty przemysł;
- Sektor usługowy – tutaj można zaliczyć wiele działalności, takich jak transport, handel, edukacja, turystyka, kultura, ochrona zdrowia czy gospodarka komunalna.
Podział na sektory ma nie tylko funkcję porządkującą. To, do jakiego sektora należy dane przedsiębiorstwo, ma bezpośredni wpływ na możliwości uzyskania i wielkości ewentualnego finansowania. Największym sektorem w UE pozostaje przemysł – w tym sektorze zatrudniona jest największa liczba osób. Natomiast w Polsce liderami są handel, transport, przemysł spożywczy i zakwaterowanie, jak wynika z danych Urzędu Statycznego UE. Przemysł w naszym kraju zajmuje drugie miejsce.
Jeśli chodzi o sektor rolniczy, głównymi źródłami finansowania są środki unijne w ramach różnych programów. Rolnicy mogą otrzymywać środki bezpośrednie z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Źródłem finansowania wkładu Unii Europejskiej na rzecz programów rozwoju obszarów wiejskich jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Poza tym, rolnicy mogą korzystać także z różnych innych programów wsparcia i działań w ramach programu na rzecz jednolitego rynku, szczególnie w ramach filaru dotyczącego łańcucha żywnościowego, zarządzanego przez Europejską Agencję Wykonawczą ds. Zdrowia i Cyfryzacji (HaDEA). Rolnicy mogą liczyć także na wsparcie ze strony Europejskiego Funduszu Społecznego Plus. Wprowadzona na początku bieżącego roku nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego dotycząca windykacji rolników zniechęca banki komercyjne do udzielania im kredytów. Rolnicy mogą jednak korzystać z finansowania udzielanego przez banki spółdzielcze.
Jaką rolę obecnie odgrywają banki komercyjne, jeśli chodzi o finansowanie firm? Jaki mają plan na finansowanie w obecnie trudnych gospodarczo czasach?
W tym trudnym otoczeniu gospodarczym, po załamaniu popytu na kredyty inwestycyjne, firmy wykorzystują przede wszystkim kredyty obrotowe. Ich zapewnienie jest teraz niezwykle ważne. Podobnie jak kredytowanie ekologicznej transformacji polskiej gospodarki, w tym przede wszystkim budowy odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z obecną strategią chcemy zapewnić 10 mld złotych finansowania na zielone inwestycje.
Adam Pers, Wiceprezes Zarządu, mBank
Zapoczątkowana transformacja gospodarek w stronę neutralności klimatycznej stawia sektor finansowy w wyjątkowej pozycji. Banki, poza wypełnianiem swojej tradycyjnej roli w gospodarce, mają również wspierać i animować przemiany w stronę net zero, przekierowując strumień finansowania z wysokoemisyjnych sektorów do przedsięwzięć niskoemisyjnych, przyjaznych środowisku. To zadanie oczywiście rozłożone jest na dekady, lecz warto to odnotować, gdyż jesteśmy na początku tego procesu, kiedy jeszcze się on kształtuje.
Odnośnie aktualnej perspektywy krótkoterminowej – sytuacja jest bardzo złożona i nieprzewidywalna. Funkcjonujemy w środowisku dużej zmienności i bardzo wysokiej inflacji, a kryzys energetyczny puka do drzwi. Z tego względu, w mojej ocenie, sektor bankowy w pierwszej kolejności będzie koncentrować się na zapewnianiu bezpieczeństwa i stabilności gospodarczej. Te dwie wartości powinny stanowić podstawę i punkt wyjścia przy podejmowaniu strategicznych decyzji.
Wojciech Hann, Prezes Zarządu, Bank Ochrony Środowiska
Dostępne formy finansowania przedsiębiorstw
Na różnych etapach rozwoju przedsiębiorstw mogą one skorzystać z wielu metod finansowania. Wybór finansowania powinien być uzależniony od posiadania środków własnych, a także ryzyka, jakie dana firma podejmuje. Najczęstsze formy finansowania to kapitał własny, zysk zatrzymany, kredyty bankowe, środki pochodzące od inwestorów, granty inwestycyjne, fundusze venture capital i finansowanie pochodzące ze środków unijnych.
Co ciekawe, w Polsce głównym źródłem finansowania małych i średnich przedsiębiorstw są środki własne, przeznaczane zarówno na wydatki bieżące, jak i na cele inwestycyjne. W relacji do PKB polskie firmy w małym stopniu korzystają z kredytowania. Dostęp do kredytów nie jest utrudniony, ale nie był do tej pory preferowany jako źródło finansowania inwestycji. Dzięki działaniu instytucji publicznych polskie firmy otrzymały wsparcie płynnościowe, co zapobiegło dużej liczbie bankructw, ale także poważnych konsekwencji dla sektora bankowego. Mimo, że przedsiębiorstwa aż tak chętnie nie wybierają kredytowania jako formy finansowania działalności, to kondycja polskich banków wydaje się być na dobrym poziomie. Wpływ na to mają m.in. systematyczne podwyżki stóp procentowych. To z kolei nie jest dobrze odbierane przez przedsiębiorstwa i tym samym niejako hamuje chęci pozyskiwania takiego finansowania. Kondycja płynnościowa i kapitałowa sektora bankowego w Polsce jest dobra, ale wyzwania, jakie przed nim stoją to między innymi problemy z kredytami frankowymi, wakacje kredytowe i usunięcie WIBOR a zastąpienie go nowym wskaźnikiem referencyjnym. Sektor bankowy jest jednak ważnym pomostem między różnymi rodzajami finansowania.
Specjalne programy i wsparcie z organizacji międzynarodowych
Poza finansowaniem bankowym, polskie przedsiębiorstwa mają też szereg instrumentów pomocowych z różnych organizacji i Unii Europejskiej. Dużym graczem wspierającym firmy jest PFR, czyli Polski Fundusz Rozwoju. Jest to polska spółka akcyjna, która należy do Skarbu Państwa. Oferuje instrumenty finansowe, których celem jest wsparcie polskich przedsiębiorstw, ale również jednostek samorządu terytorialnego i osób prywatnych.
Jeśli chodzi o fundusze pochodzące ze środków budżetu państwa, ale również z Unii Europejskiej, polskie firmy mogą liczyć na wsparcie PARP, czyli Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Kolejną instytucją, która oferuje wsparcie finansowe jest EFI – Europejski Fundusz Inwestycyjny. W jej ramach można pozyskać specjalne wsparcie EFIS (Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych). Mimo, że jest to instytucja unijna, to udziela wsparcia o charakterze zwrotnym, a nie dotacyjnym. Cechą charakterystyczną finansowania z EFIS jest również fakt, że dotyczy ono inwestycyjnych i innowacyjnych projektów o dużej wartości – odpowiednio powyżej 7 i 25 milionów euro. W ramach EFIS przedsiębiorstwa mogą liczyć na takie formy pomocy, jak: pożyczki, gwarancje, wejścia kapitałowe czy też obligacje hybrydowe. Co ciekawe, EFIS finansuje 50% wartości inwestycji, współfinansowanie może zostać zapewnione przez BGK lub bank komercyjny.
